God save the queen! Expo Punk Graphics in Brussel

Ik herinner me hen nog uit het straatbeeld in de jaren zeventig. Punks of punkers zoals we ze toen noemden. Met hun hanenkammen, leren jekkers en studs. In het zwart, soms in combinatie met felle kleuren, getooid met veiligheidsspelden en luisterend naar loeiharde gitaarriffs. Het is het beeld dat ik als kind van deze subcultuur kreeg.
Wat ik echter niet wist en tot mijn verrassing ontdekte is dat de punkscene ook gekenmerkt wordt door een eigen kunststroming. Met behoorlijk wat impact. Het werd me allemaal duidelijk tijdens de tentoonstelling PUNK GRAPHICS, TOO FAST TO LIVE, TOO YOUNG TO DIE,  in het ADAM, Brussels Design Museum.

Normaal gezien liep de expo tot 26 april maar omwille van corona moest ze eerder de deuren sluiten. Op 21 mei werd ze weer geopend en meteen verlengd tot 30 augustus. De organisatoren hebben voor de nodige coronamaatregelen gezorgd zodat de expo op een veilige manier bezocht kan worden. Zo zijn maar een beperkt aantal bezoekers per tijdslot toegelaten en dien je vooraf te reserveren.
Toen ik hoorde dat de tentoonstelling weer openging, kroop ik meteen achter mijn pc om tickets te boeken. Ik was voor de coronacrisis namelijk al van plan erheen te gaan en na enkele weken lockdown verheugde ik me enorm om weer wat cultuur op te snuiven. Weliswaar vanachter een mondkapje (verplicht te dragen) en met ontsmette handen. Nog nooit zo steriel teruggereisd in de tijd.

De tentoonstelling bestaat uit een aantal ruime zalen die bijna uitsluitend gewijd zijn aan de grafische kunst van de punkwereld. De meeste items komen uit de uitgebreide verzameling van de Amerikaanse zakenbankier Andrew Krivine en het is duidelijk. Deze man heeft er energie in gestoken.

De hoeveelheid grafische kunst uit deze subcultuur is overweldigend. De muren hangen vol met posters, albums, zines, tickets, flyers… Punk genereerde een explosie aan creativiteit. Bij een aantal springt de bedoeling om te shockeren eruit. Trappen tegen de heilige huisjes en maatschappijkritiek a volonté.

Anarchie en anti-conformisme krijgen een stem in parodieën en absurde creaties. Vaak doorspekt met de nodige humor, aanleunend bij het surrealisme en voortbordurend op het dadaïsme. Want punk gaf aan kunst een ommezwaai,  van professionalisme naar een discipline die iedereen kan beoefenen. De do it yourself message wordt uitgeschreeuwd.

Er zit best heel veel origineels tussen en af en toe zie ik overbekende iconische grafische werken tegen. Echt mega. De werken komen vooral uit Londen en New York, bakermatten van de punk. Een bepaalde wand is gewijd aan de Belgische scene. En wat vooral grappig is, zijn de affiches uit die tijd. Voor 200 BEF (€5) naar Joy Division bijvoorbeeld….

Het waren Photoshoppers avant la lettre, die designers die de visuele identiteit van de punkbeweging creëerden. Knip- en plakwerk, mengeling van technieken…. Ik, die zelf ook soms met Photoshop werk, geraak geïntegreerd door de manier waarop ze tot hun collages te komen. En tegelijk stel ik me de vraag hoe hun creaties er zouden uitzien als ze grafische programma’s ter beschikking zouden gehad hebben.

Wie verwacht vooral hanenkammen en punkoutfits te zien, is eraan voor de moeite. De tentoonstelling draait bijna uitsluitend rond grafische kunst. Er staat één klein podium met enkele aangeklede etalagepoppen (nogal braaf naar punknormen) en aan de muur hangt een zwarte plaat vol met buttons. Maar dit zijn dan ook de enige voorwerpen uit de toen gangbare dresscode, die te zien zijn.

Foto’s nemen mag, maar dan zonder flitslicht. Het is echter niet evident om te fotograferen.  Een aantal werken – waaronder heel wat interessante- hangen achter glas. Met reflecties tot gevolg…..
Hieronder nog een aantal beelden:

Het is duidelijk dat de chaos getransformeerd werd tot een cultuur. En dan eentje die nog steeds voortleeft. Hun beeldtaal heeft heel wat latere stromingen beïnvloed en moedigde de creativiteit in mensen aan. Of zoals de Rude kids het zongen in 1978: Punk will never die. Ik begrijp nu waarom.

Praktische info

• Neem een mondmasker mee
• Reserveer online
• Er hangen borden met heel interessante uitleg in het Nederlands, Engels en Frans
• Gratis met een museumpas

En ten slotte nog een tip: als je toch in het ADAM bent, bezoek dan ook het Plasticarium. Origineel en apart. Lees mijn review voor meer info.